(Цифрлық сауттылық. 4-сынып)

§ 5. Өз ойынының сценарийі

мәтіндік процессорда қарапайым кестелер құруды және форматтауды (пішімдеу) үйренесің.

Сценарий

Компьютерлік ойын

Сценарий

Компьютерная игра

Scenario

Computer game

Ойын сценарийін қалай жазуға болады?

Спрайт, көрініс, скрипт, сценарийлер және алгоритм дегеніміз не? Мәтіндік редактордың қандай мүмкіндіктерін білесің?

Әр ойынның өзіндік кейіпкерлері, әлемі, дамуы мен сюжеті болады. Ойынның басы (ойын қалай басталады, ойыншылардың қандай рөлдері бар), ортасы (әр ойыншы қандай әрекеттерді орындай алады, қандай тапсырмаларды орындау керек), соңы (ойын қалай аяқталады, жеңімпаз қалай анықталады) болады. Ең қарапайым ойынның да өз сценарийі бар. Шахмат (1-сурет) пен тоғызқұмалақты (2-сурет) қара.

1-сурет. Шахмат

2-сурет. Тоғызқұмалақ

Әрбір ойында ойыншылар ұстануға тиіс нақты ережелер мен әрекеттер тізбегі бар. Мысалы, жеңіске жету үшін не істеу керек, қандай әрекеттер жасаймыз, не істей алмаймыз, мақсатқа қалай жетеміз, ойын қалай басталады, кіммен диалог жасайды деген сияқты ережелер рет-ретімен жазылып, ұсынылатын жазбаны ойынның сценарийі дейміз.

Сценарий дегеніміз, ойын барысында туындаған оқиғалардың қысқаша мазмұны.

Ойын қызықты болуы үшін оның жанры мен сценарийі тартымды және ұтқыр болуы керек.
Мысалы, Minecraft ойынының сценарийі белгілі бір ғимарат салуды немесе қойылған мақсатқа жетуді қамтуы мүмкін. Шытырман оқиғалы ойындарда сценарий әртүрлі деңгейлерден өтуді, жұмбақтарды шешуді және кейіпкерлермен әрекеттесуді қамтуы мүмкін.

Әлемдегі ең алғашқы «Ғарыш соғысы» ойыны. 1961 ж.

Ең алғашқы компьютерлік ойынды 1961 жылы студент Стив Рассел жасаған. Ол ойын Ғарыш соғысы (Space War!) деп аталды.

Ойын сценарийі келесі элементтердің сипаттамаларын қамтиды:
1. Мақсаты: Сценарийде берілген нәтижеге жету.
2. Ойын әлемін құру (орнату, ағылшын тілінен – бөлме, орта) – ойынды дамыту үшін, қажетті уақыт, орын, жағдайы мен ерекшеліктері ескеріледі.
3. Ойынның кейіпкерлері – кейіпкерлер және олардың сипаттамалары.
4. Сюжет – оқиғаны құрайтын оқиғалар тізбегі.
5. Диалог – ойын кейіпкерлері арасындағы әңгіме.
6. Ойынның сюжеттік тақтасы – ойынды көрнекі түрде көрсетуге арналған сызбалар (кадрлар) тізбегі.

Сергіту сәті

Сценарий жазу үшін Microsoft Word мәтіндік процессорында кесте қажет.

Кесте дегеніміз не және оны қалай құруға болады?

Кесте сандарды, мәтінді және суреттерді қамтуы мүмкін ұяшықтардың жолдары мен бағандарынан тұрады. Word программасында кесте құрудың бірнеше жолы бар.

1-әдіс. Кірістіру (Вставка) – Кесте (Таблица) – кестенің жолдары мен бағандарының қажетті санын таңдау (2-сурет).

2-сурет. Кесте кірістірудің 1-әдісі

2-әдіс. Кірістіру (Вставка) – Кесте (Таблица) және Кестені кірістіру (Вствка таблицы) опциясын таңда. Жолдар мен бағандардың қажетті санын көрсету керек (3, а, б-сурет).

3-сурет, а. Кесте кірістірудің 2-әдісі

3-сурет, б. Кесте кірістірудің 2-әдісі

3-әдіс. Кестені салу: Кірістіру (Вставка) – Кесте (Таблица) – Кесте сызу (Нарисовать таблицу) (4-сурет).

4-сурет. Кесте кірістірудің 3-әдісі

Кестені қалай құру керек?

Қазақ мақал-мәтелдеріндегі қажет сөздерді жазып алу үшін ойыншы тапсырмаларды орындауы тиіс интерактивті ойын құрайық.

1. Microsoft Word процессорында ойын сценарийін жасайық. Кестені құрып, оны толтырайық (5-сурет).

5-сурет. Microsoft Word-та сценарий құру

2.Scratch программасында жаңа жоба жасаймыз.
3. Сынып фонын (6-сурет) және Мұғалім спрайтын құрайық (7-сурет).

6-сурет. Сынып фонын қосу

7-сурет. Мұғалім спрайтын қосу

4. Екі айнымалы жасаймыз:
1) өмірлік құндылықтар (дұрыс жауаптарды санау үшін);
2) сұрақтар (ойын сұрақтарын сақтауға арналған) (8-сурет).

8-сурет. Өмірлік құндылықтар мен сұрақтар айнымалылары

4. Ойын есебін көру үшін біз Айнымалылар блогынан ... мәнді орнату командасын қосамыз (9-сурет).

9-сурет. Айнымалылар үшін айнымалы мәндерді қосу

5. Көрініс блогынан 2 секунд ... айту командасын қолданып, ойынның басында спрайт айтатын сөздерді қосамыз (10-сурет).

10-сурет. Көрініс блогының 2 секунд ... айту командасы

6. Түсіп қалған сөзді жазу керек болатын мақалды қосып көрейік. Мысалы, Ағаш тамырымен мықты, адам (достарымен) мықты. Ойыншының жауаптарын тексеру үшін цикл мен салыстыру операторларын пайдаланамыз. Егер жауап дұрыс болса, өмірлік мәні бар айнымалысы 1-ге артады, ал мақал айнымалысы 1-ге азаяды (11-сурет).

11-сурет. Бірінші мақалға команда қосу

7. Тағы 3 мақал-мәтелдің қадамдарын қайталайық (12, 13, 14-сурет).

12-сурет. Екінші мақалға команда қосу

13-сурет. Үшінші мақалға команда қосу

14-сурет. Төртінші мақалға команда қосу

8. Соңында Мұғалім спрайтының қорытынды сөзін және тоқтату командасын қосамыз (Cурет 15).

15-сурет. Скриптің соңы

9. Не алғанымызды тексереміз.

Ғалымдар фигуралардың қалай қозғалатынын көрсететін визуалды шахмат тақтасын жасады (16-сурет).

16-сурет. Визуалды шахмат тақтасы

1-тапсырма

1. Мәтіндік редактор дегеніміз не?

Сурет салуға арналған программа
Мәтінмен жұмыс істеу программасы.
Музыка тыңдауға арналған программа.
Ойын ойнауға арналған программа.

2. Қаріпті өзгерту үшін қай әрекетті таңдайсың?

Мәтін фрагментін таңдап, Қаріп менюінен жаңа қаріпті таңдау.
Мәтін фрагментін таңдап, Жою пернесін басу.
Курсорды қажетті жерге қойып, Enter пернесін басу.

3. Мәтіндік құжатқа жаңа жолды қосу үшін не істеу керек?

Enter пернесін басу.
Tab пернесін басу.
Shift пернесін басу.
Space (Пробел) пернесін басу.

4. Мәтіндік редакторда кестені қалай жасауға болады?

Кірістіру – Кесте командасын таңдап, жолдар мен бағандар санын көрсет.
Insert пернесін басу арқылы.
Print Screen пернесін басу арқылы.
Стрелка вверх пернесін басу арқылы.

5. Ойын сценарийі дегеніміз не?

Ойын ережелерін сипаттау.
Ойындағы іс-әрекеттер мен оқиғалардың бірізділігі.
Ойында қолданылған сурет.
Ойында музыка ойнайды.

2-тапсырма

Мәтіндік редакторда келесі әрекеттердің қайсысын орындау мүмкін емес?

Мәтінді теру.
Кесте құру.
Scratch-та ойын құрастыру.
Мәтінді өңдеу.
Музыка жазу.

3-тапсырма

Ойыншы картаны ұстанады.
Ойыншы жұмбақты шешеді.
Ойыншы өту жолы арқылы жүреді.
Ойыншы карта табады.
Ойыншы үйіне оралады.
Ойыншы қазына табады.
Ойыншы құпия өту жолын табады.
Ойыншы жолға шығады.

4-тапсырма

Түсініктеме

Тапсырманы дұрыс орындау үшін Scratch бағдарламалау ортасына жататын сөздерді тауып, олардың алғашқы және соңғы әріптерін басу керек. Осыдан кейін түгел таңдалған сөз сары түсті болып бөлектеледі.

Ескерту

Сілтемеге арналған сөздер:
1. Сюжет 2. Сценарий 3. Кейіпкер 4. Кесте 5. Баған 6. Жол 7. Ойын 8. Сұхбат