(цифрлық сауаттылық 4 сынып)

§1. Айнымалылар

Бүгінгі сабақта:

Scratch программалау ойын ортасында айнымалыларды құруды және қолдануды үйренесің.

Тірек сөздер:

айнымалы – переменная – variable

Сабақтың барысы

Спрайттың қадам санын қалай өзгертуге болады?
Дыбыс деңгейін қалай арттыруға болады?
Ойында есеп жүргізу үшін қандай іс-әрекет орындауға болады?
Өмірде айнымалыларды қайда пайдалануға болады?

Сендер Scratch программалау ортасымен 3-сыныпта таныс болдыңдар. Еске түсірейік. Scratch программалау ортасы дегеніміз – балаларға арналған көрнекі бағдарламалау тілі. Оның көмегімен анимациялар, ойындар және қызықты сюжеті бар интерактивті ойындар жасауға болады.

Айнымалы – бұл қандай да бір мәнді сақтайтын компьютердің уақытша жадының бөлігі.

Айнымалыны қарапайым сөзбен деректер қоймасы деп айтуға болады. Мұнда кейбір мәндерді қоюға болады (мысалы: сан, жол немесе басқа да дерек түрлері).

Программада көптеген айнымалылар болуы мүмкін. Онда «айнымалы жасау» батырмасы бар. Оны басқан кезде диалогтық терезе ашылады және онда айнымалы атауын енгізіп, оның «барлық спрайттарға» немесе «тек ағымдағыға» қолжетімді болатындығын таңдау керек. Екінші жағдайда құрылған айнымалы қалған спрайттарға көрінбейді. Ол тек бір спрайтты қолдана алады.

Айнымалылар блогы:

айнымалы жасайды;
айнымалы мәнін береді;
айнымалыны жасырын немесе экранға шығару командасын орындайды;
айнымалының атын өзгертуге және өшіруге болады.

1-сурет. Айнымалылар бөлімі

Айнымалы жасалғаннан кейін оны «айнымалылар» бөлімінің ашылмалы блоктар тізімінен таңдауға болады (2-сурет).

2-сурет. Айнымалылар блоктары

Айнымалының атауы кез келген тақырыпта болуы мүмкін. Оның сипаттамасы болғаны жөн. Мысалы, егер айнымалы доптардың санын сақтауға арналған болса, оны «доптар саны» немесе жай «доптар» деп атаған дұрыс (3-сурет).

3-сурет. Айнымалының атауын енгізу

4-суретте біз алдымен Scratch-те «менің айнымалым» атауының астында бір ғана айнымалы бар екенін көреміз. Егер оның жанында құсбелгі қойылса, онда оның аты мен мәні сахнада көрсетіледі (5-сурет).

4-сурет. «Менің айнымалым» блогына құсбелгіні қою

5-сурет. Сахнадағы «менің айнымалым» атауы мен мәні

Айнымалыны қандай атпен сақтау немесе ашу керек?

Жаңа айнымалылар жасайтын диалогтік терезеде атауы нүктеден басталатын немесе нүктемен аяқталатын айнымалыны жасай алмайсың. Мысалы: «.Доп» немесе «Доп.».

Асты сызумен аяқталатын айнымалы атауын қолданбаған жөн. Мысалы: «доп».