Параграф 5.8 (Қазақ әдебиеті. 7-сынып)

ЕСКЕРТКIШ

Ескерткіш

Ескерткiш орнаттым мен қолдан келмес,
​Ел iзi оған салған суи бiлмес,
​Асқақтап Александр мұнарасынан
​Жоғары оқшау шығып, тұрар дербес.

​Жоқ, өлмен, жаным жасар өлеңiмде,
​Шiрiмей, жасаңғырар денем мүлде.
​Бар болса жалғыз ақын ай астында,
​Ардақтап қасиеттер менi әр күнде.

Дабысым ұлы Россияға кетер жалпақ,
​Тiл бiткен жүрер менiң атымды атап,
​Славян елдерiнiң әр ұрпағы,
​Қазiргi тағы тұңғыс, қырда қалмақ.

Халқыма сүйiктi ұзақ болар жерiм –
​Туғыздым өлеңiммен мейiрлерiн,
​Жыр етiп тар заманда еркiндiктi,
​Мархабат пақырларға тiлегемiн.

Уа, муза, құлағың сал, сөзiме бақ,
​Жабықпа жәбiрлеуден, тiлеме атақ,
​Мақтауды жаламенен тыңда салқын,
​Тiреспе тiл үйiрiп, не десе ақымақ.

(Аударған Ғали Орманов)

3-тапсырма. Берілген шығарманың құрылысы мен идеясына әдеби талдау жасап жазыңдар.

4-тапсырма. Өлеңді аударған Ғали Орманов туралы не білесіңдер? Интернет материалдарын пайдалана отырып, журналистік зерттеу үлгісі негізінде зерттеулеріңді дайындап, жазыңдар.

5-тапсырма. Өлеңдегі «муза» сөзіне анықтама беріп, осы сөз кездесетін өзге қазақ ақындары жырларынан мысал келтіріп, оны мәнерлеп жатқа оқыңдар.

6-тапсырма. Өлеңдегі лирикалық кейіпкер ойын өз сөздеріңмен қара өлеңге айналдырып жазыңдар.

7-тапсырма. Өлеңнің эпилогтік сипатын анықтайтын шумағын тауып, сол шумақты құрылысына қарай талдап жазыңдар.

8-тапсырма. Өлеңдегі көріктеу құралдарын табыңдар.

9-тапсырма. А.С. Пушкин шығармашылығын зерттеген қазақстандық ғалымдар туралы шағын библиографиялық тізім дайындаңдар.

10-тапсырма. Шығарма тақырыбы мен түйінін негізге алып, «Менің туған елімнің дамуына қосатын үлесім» тақырыбына шығарма жазыңдар.

11-тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңдер..

1. Өлеңде орыс халқынан басқа қандай халық аталады? 

​2. А. С. Пушкин өзінің шығармасын көп халық оқитынын қандай сөздер арқылы береді? 

Мәтінді тыңдаңдар. Берілген уақыт ішінде тапсырмаларды орындаңдар.

1-мәтін. «Ескерткіш» өлеңінде не жайында айтылады? Өлеңді лирикалық кейіпкердің монологі түрінде жазыңдар. Уақыт мөлшері: 15 минут.

2-мәтін. Уақыт мөлшері: 16 минут.

1. «Қысқы кеш» өлеңінің негізгі идеясын анықтап, жазыңдар.

2. Өлеңдегі теңеу сөздерді теріп жазыңдар.

3-мәтін. Шығарма үзіндісін қара сөзбен жазыңдар.

1-мәтін
2-мәтін
3-мәтін

Қосымша тапсырмалар

Сенің меңгеретінің:

– шығарма сюжетінің құрамдас бөлшектерін талдайсың.

– поэзиялық шығармадағы автор бейнесін анықтайсың.

  • Абай Құнанбайұлы
  • Ғали Орманов
  • Мұхтар Әуезов
  • Ескерткiш орнаттым мен қолдан келмес,
  • Асқақтап Александр мұнарасынан
  • Жоғары оқшау шығып, тұрар дербес
  • Ел iзi оған салған суый бiлмес,
  • славян, тұңғыс, қалмақ
  • қазақ, орыс, қалмақ
  • орыс, қалмақ, қазақ

Ақынның болашаққа деген сенімі берілген жыр жолдарын анықта.

  • Жыр етiп тар заманда ер кiндiктi, Мархабат пақырларға тiлегемiн.
  • Дабысым ұлы Россияға кетер жалпақ, Тiл бiткен жүрер менiң атымды атап.
  • Уа, муза, құлағың сал, сөзiме бақ, Жабықпа жәбiрлеуден, тiлеме атақ.
  • Александр
  • Россияға
  • муза

1. Асқақтап  мұнарасынан

Жоғары оқшау шығып, тұрар дербес.

2. Дабысым  ұлы кетер жалпақ,

Тiл бiткен жүрер менiң атымды атап

3. Уа,  , құлағың сал, сөзiме бақ,

Жабықпа жәбiрлеуден, тiлеме атақ

  • Ғали Орманов
  • Муза
  • Ақынның өзі

Өзіңді-өзің бағала